“Vergrijzingsgolf is een opgave voor de hele samenleving”

Van Boven zegt het in juni op de PROVADA als hij in gesprek gaat met algemeen directeur Herman Broekhuizen van Heilijgers. Samen hebben ze even daarvoor hun handtekeningen gezet onder twee nieuwbouwprojecten voor 284 woningen met zorgfuncties voor senioren in Amsterdam en Hilversum. Die wooneenheden zijn hard nodig als hij de demografische ontwikkeling schetst en daarmee de uitdagingen van de komende jaren.

Bouwproductie veel te laag

“Rond 2040 telt ons land vijf miljoen 65-plussers, waarvan twee miljoen 85-plussers. Vanaf de leeftijd midden 70 zie je de zorgvraag toenemen, zeker bij echtparen als één van de twee overlijdt. Op dit moment hebben we 250.000 mensen met dementie. Dat aantal verdubbelt in de komende periode. We zouden elk jaar dertigduizend (zorggeschikte) woningen voor senioren moeten bouwen; vorig jaar waren dat er 2.800, dit jaar 3.500. Die bouwproductie is dus veel te laag en ook onze bestaande woningvoorraad benutten we niet goed. Tegelijk zie je het aantal mantelzorgers per persoon dalen en de nationale zorgkosten gigantisch stijgen.

"Op dit moment hebben we 250.000 mensen met dementie. Dat aantal verdubbelt in de komende periode. We zouden elk jaar dertigduizend (zorggeschikte) woningen voor senioren moeten bouwen."

We hebben de hoogste zorgkosten van Europa, dat kunnen we helemaal niet betalen. Politiek gezien kun je dan beloven er verzorgingshuizen bij te maken, maar dat gaat ‘m natuurlijk niet worden. Als vastgoedsector moeten we dus heel goed nadenken wat we gaan bouwen in de komende tijd.”

Bouwen aan communities

Van Boven is helder. Naast de opgave om de verpleeghuiscapaciteit op orde te brengen die altijd nodig blijft, ziet hij woonvormen voor zich waar mensen samen zelfstandig wonen, maar wel iets meer met elkaar delen dan alleen de lift en de brievenbus. Community-based woonproducten, noemt hij ze, waar mensen bereid zijn naar toe te verhuizen en waarvoor ze hun eengezinswoning achter willen laten. Gemeenschappen waarbij er naar elkaar wordt omgekeken. “Ik wil daarmee niet zeggen dat je de billen van je buurman moet wassen, maar je kan het wel een beetje gezellig met elkaar hebben en samen dingen organiseren. Jong en oud door elkaar. Eenzaamheid is een van de belangrijkste oorzaken van klachten bij het ouder worden. In dat opzicht scheelt een onsje welzijn een kilo zorg!”

Ook in de gebiedsontwikkeling ziet Van Boven nog volop ruimte voor vernieuwing. Hij ziet zorgvriendelijke en gezondheidsstimulerende - bijna blue-zone-achtige - wijken voor zich. Woonplekken met veel groen en een omgeving die uitnodigt tot bewegen en ontmoeting. Alles met het doel de zorgvraag zo lang mogelijk uit te stellen. “Kijk eens naar landen als Japan en Zuid-Korea, waar zo’n gezonde levensstijl veel meer ingebakken is in de cultuur. Ik ben er geweest, je ziet daar bijna niemand in een scootmobiel.”

Proceduresnelheid en standaardisering

Wat nodig is om vaart te maken weet de bestuursvoorzitter van Woonzorg Nederland ook. Procedures verkorten en meer standaardisering. Bij het eerste kijkt hij naar de overheid, bij het tweede naar de zorgorganisaties waar hij voor bouwt. “Nog te veel willen zorgbestuurders hun eigen zorgvisie vertaald hebben in hun unieke zorggebouwen. We moeten juist naar een snellere, kostenverlagende en meer geïndustrialiseerde vorm van productie. Denk aan Tesla met zijn modellen S, 3, X en Y. Dat is het, kies maar. Vervolgens hebben we bouw- en ontwikkelpartners nodig waar we regelmatig mee werken, met wie we samen kennis delen, sneller door het proces gaan en de kosten verlagen.”

Kennisuitwisseling

Woonzorg Nederland werkt daarom graag samen met partners als Heilijgers die een goede track record hebben in de ontwikkeling van zorgvastgoed, zich kunnen inleven in de doelgroep en door hun ervaring in de sector dezelfde taal spreken. De projecten in Amsterdam en Hilversum gaan nu van start. In Soest leverde Heilijgers enkele jaren geleden al woonzorgcentrum Mariënburg op met 75 nieuwgebouwde zorgappartementen en op hetzelfde perceel de wooncomplexen Mariënhorst en Mariënheuvel met in totaal 151 gerenoveerde en verduurzaamde appartementen. Herman Broekhuizen: “Samenwerken en kennisuitwisseling is de sleutel. Het maken van vastgoed is niet de core business van zorgorganisaties. Laat ons meedenken. Voor standaardisering van grondgebonden woningen en appartementen zijn er systemen die steeds verder verfijnd worden. We werken ook veel samen met AG NOVA Architecten die een model heeft gebouwd waarmee je in korte tijd de lay-out van een wooncomplex bepaalt op basis van de vraag: wonen, zorg, in welke groepsgrootte of aantallen, etc. Gecombineerd met meer geïndustrialiseerde bouw, kun je veel tijdwinst boeken en kosten besparen.”

Samen optrekken

Broekhuizen noemt bovendien het voordeel van Heilijgers om nu onderdeel te zijn van KlokGroep, inclusief de beschikbare grondposities en meer landelijke dekking. Dat biedt mogelijkheden om locaties zelf actief aan te bieden voor zorgfuncties. “Een mooi voorbeeld vind ik De Verborgen Tuinen in Leusden, een eigen project op een voormalig schoolterrein. We hebben bij de gemeente getoetst waar behoefte aan was en zorg was een belangrijke pijler. We hebben daar een zorggebouw voor mensen met dementie geïntegreerd in een buurt met grondgebonden woningen en appartementen, en actief aangeboden aan een investeerder in zorgvastgoed. Dat is de omgekeerde weg van vraag en aanbod. Die wisselwerking zouden we veel meer op gang moeten brengen om bij te dragen aan de uitdagingen van deze tijd.”

Van Boven vindt het een interessante gedachte, al noemt hij de grondposities van ontwikkelaars een gevoelig thema. Hij roept ontwikkelaars op om veel meer naar de lange termijn te kijken. “Als ik nu een project wil starten ben ik zeven jaar verder voordat het gerealiseerd is. En dan doen we het nog snel. Tot 2040 hebben we dan slechts twee cycli. We moeten echt voortmaken en samen optrekken.”

Tekst en fotografie: Ivo Hutten